HAK ASASI DALAM AMALAN DEMOKRASI NEGARA

PENGERTIAN DEMOKRASI

Demokrasi berasal dari perkataan Yunani iaitu Demos (bermaksud rakyat) dan kratein (bermaksud memerintah). Oleh itu demokrasi bermakna rakyat memerintah. Kamus Oxford mentakrifkan demokrasi sebagai sebuah negara yang diperintah oleh rakyat atau wakil yang dilantik[i]. Disamping itu, unsur-unsur utama dalam sebuah demokrasi ialah kebebasan berpolitik, hak menubuhkan persatuan, hak bersuara, hak beragama dan berpolitik, hak golongan majoriti dalam proses membuat keputusan dan hak golongan minoriti menentukan kehidupan mereka[ii].

Abe Lincoln (1931) pula mendefinisikan demokrasi sebagai "a people's government, a government by the people, for the people." Profesor Carl Cohen dari University of Michigan melalui bukunya Democracy (1971) mentafsir demokrasi sebagai satu bentuk kerajaan komuniti yang mana warganya boleh terlibat secara sama rata dan saksama dalam menentukan keputusan-keputusan yang mempunyai implikasi langsung kepada rakyat.

Ringkasnya, demokrasi ialah suatu bentuk pemerintahan dalam mana setiap warganegaranya mempunyai hak untuk membentuk kerajaan dan memerintah negara samada secara langsung atau melalui pemberian mandat kepada wakil-wakil rakyat, rakyat mempunyai hak untuk membentuk pertubuhan-pertubuhan, hak untuk menyuarakan pendapat politik mahupun sosio-ekonomi, hak beragama dan hak golongan minoriti untuk hidup bebas sebagaimana yang dikecapi oleh golongan majoriti.

DIMENSI DAN PERSPEKTIF DEMOKRASI

Walaupun pada awalnya demokrasi bukan sejenis pemerintahan yang popular dalam sejarah dunia tetapi akhir-akhir ini pemerintahan berbentuk demokrasi dianggap paling dominan. Terdapat tiga klasifikasi atau perspektif utama demokrasi yang wujud ialah Natural Rights Democracy, Democratic Liberalism dan Contemporary Democracy [iii] . Natural Rights Democracy merupakan asas kepada demokrasi yang menjadi amalan hari ini. Teori awal ini diambil dari undang-undang alami (law of nature) yang telah diletakkan oleh Tuhan dimana semua manusia dianggap sebagai warga alam semesta.

Wujud satu kod semesta yang menegakkan hak dan kebenaran dalam konteks ini. Dalam Kod kebenaran ini, semua insan mempunyai hak yang sama untuk bebas dan terlibat dalam proses pemerintahan negara. Sebenarnya idea ini pernah diketengahkan oleh John Locke (1632-1704) melalui tulisannya, Second Treatise of Government.

Walaubagaimanapun, idea awal ini berubah kepada apa yang dikenali sebagai Democratic Liberalism pada abad ke-19 apabila sistem demokrasi mula mendapat tempat dalam komuniti kebanyakan masyarakat Eropah dan Amerika Utara. Teori ini berpendapat bahawa demokrasi hendaklah berasaskan kepada konsep untuk mencapai kegembiraan manusia atau kebaikan mutlak untuk jumlah terbesar: the greatest good for the greatest number. Ini secara tidak langsung bermaksud golongan minoriti akan terpinggir dalam arus politik negara.

Selain itu, wujud pendapat yang menyokong idea Natural Rights Democracy iaitu manusia harus bebas dan sama rata. Walaubagaimanapun, konsep ini menolak kepentingan ketuhanan dan kuasa alam semata. Mereka berpendapat bahawa elemen bebas dan sama rata ini sudah cukup untuk menjadi asas kepada satu masyarakat yang diimpikan oleh semua.

Seperti teori awal demokrasi, teori Democratic Liberalism juga mengalami proses evolusi. Di akhir abad ke-19 dan awal ke-20, ahli demokrat liberal mengakui perlunya keadaan kebebasan positif dan negatif. Ruang lingkup kebebasan individu itu adalah mutlak dan peribadi. Walaubagaimanapun, perlu diadakan ruang lingkup yang boleh 'dicerobohi' atau campur tangan kerajaan demi melindungi orangramai seperti mewujudkan prasarana asas umpama sekolah, industri, kebajikan sosial dan lain-lain. Namun demikian, timbul pula persoalan sejauh manakan kerajaan boleh campur tangan dalam urusan-urusan ini.

Teori kontemporari memperlihatkan wujudnya dua mazhab di bawah teori Contemporary Democracy iaitu democratic capitalism dan democratic socialist. Democratic capitalism bersandarkan kepada prinsip-prinsip yang memperakui campur tangan pemerintah dalam aspek ekonomi tetapi memberi penekanan penting terhadap kebebasan individu dalam aktiviti ekonomi atau persyarikatan sebagaimana hujah Burke dan Bentham.

Democratic sosialism pula menitikberatkan perubahan radikal struktur masyarakat dan menekankan perlunya pengawalan komuniti yang lebih daripada keadaan lazim serta kerjasama dalam mencapai objektif ekonomi yang sama. Ini merupakan teori Hobhouse dan Dewey. Kedua-dua teori ini mengekalkan komitmen dalam menyokong idea-idea asas demokrasi dan prosedur-prosedur di dalamnya.

KONSEP KEBEBASAN BERSUARA

Kebebasan bersuara bermaksud bebas untuk menyuarakan apa sahaja pendapat, samada melalui lisan mahupun tulisan. Dalam konteks Malaysia, ia merupakan salah satu hak yang dijamin oleh Perlembagaan negara seperti yang termaktub dalam Fasal 10, Perlembagaan Malaysia[iv]. Walaupun begitu, ini bukan bermaksud rakyat boleh bertindak secara anarkis tanpa mematuhi undang-undang. Orangramai juga perlu menjaga sensitiviti terutamanya persoalan hak istimewa Melayu, kerakyatan jus soli, ketuanan Melayu dan isu-isu keagamaan. Isu-isu ini amat sensitif dan mudah mencetuskan konflik perkauman. Lantaran itu Akta Hasutan[v] telah digubal bertujuan untuk mencegah orangramai dari mempermain-mainkan isu-isu racism dan isu-isu yang dinyatakan tadi.

Dalam batas-batas yang diterima sebagai satu konvensyen, hak bersuara merupakan saluran bagi seseorang menyampai dan menerima maklumat bagi pembangunan dan kebaikan semua pihak. Perkembangan dan kemajuan intelek rakyat di negara-negara yang menghormati hak bersuara ini jelas dapat dilihat di negara maju sementara negara yang menghadkan kebebasan bersuara ternyata mundur dari segi perkembangan minda rakyatnya.

Dalam konteks Malaysia, kebebasan bersuara telah dinikmati sejak merdeka dalam tingkat kebebasan yang berbeda-beda bermula dari zaman pemerintahan Perdana Menteri Tunku Abdul Rahman hingga sekarang. Ringkasnya, hubungan antara demokrasi dan hak bersuara masih relevan. Walaupun semakin terbatas, hak bersuara masih terpelihara di bawah Perlembagaan negara dan Parlimen tidak boleh sesuka hati membatalkan atau meminda sesuatu undang-undang berhubung hak ini.

KEBEBASAN MENGUNDI

Undi adalah penentu siapa yang nantinya layak untuk di lantik dan diberi mandat untuk mewakili rakyat bagi sesuatu kawasan konstituensi. Lantaran itu proses pengundian perlu dilaksanakan secara adil, bebas, saksama serta tanpa sebarang desakan fizikal mahupun tekanan emosi dari mana-mana pihak. Oleh itu proses pengaruh-mempengaruhi dari mana-mana pihak yang berkepentingan tidak sepatutnya timbul dalam proses ini.

CORAK DEMOKRASI AMALAN MALAYSIA

Malaysia mengamalkan konsep Demokrasi Berparlimen [vi] di mana Parlimen merupakan badan legislatif yang berkuasa dalam menggubal rang undang-undang negara. Selain itu Parlimen merupakan tempat utama dimana proses-proses seperti membuat undang-undang, akta, mengawal dan mengawasi perbelanjaan am kerajaan ditentukan.

Walaubagaimanapun, hak-hak rakyat terpelihara di bawah Perlembagaan Negara dan Parlimen tidak boleh sesuka hati membatalkan sesuatu undang-undang seperti yang dilakukan oleh Parlimen Britain. Ini adalah kerana Parlimen Malaysia memperolehi peruntukan kuasa dari Perlembagaan[vii]. Dengan ini, hak-hak dan undang-undang yang termaktub dalam Perlembangan adalah terjamin.

Walaubagaimanapun, adakah negara telah benar-benar mengamalkan konsep demokrasi sebagaimana yang diamalkan oleh negara-negara democratic capitalism barat? Yang nyata, Malaysia telah mengamalkan konsep-konsep berikut:

· Negara mengamalkan corak demokrasi berparlimen di mana Parlimen merupakan badan yang amat berkuasa di dalam negara dan mampu melakukan perkara-perkara seperti membuat undang-undang atau akta, mengawal dan mengawasi perbelanjaan am kerajaan.

· Demokrasi berparlimen wujud di negara ini apabila kerajaan yang memerintah dipilih melalui sistem pilihanraya. Dalam konteks Malaysia, ia dijalankan pada setiap lima tahun berpandukan ketetapan dalam perlembagaan. Oleh itu Perlembagaan merupakan tonggak kepada sistem pemerintahan di Malaysia. Struktur Parlimen merangkumi Yang Dipertuan Agong, Dewan Negara dan Dewan Rakyat.

· Maksud Raja Berperlembagaan ialah Ketua Negara iaitu Yang di-Pertuan Agong yang dipilih daripada kalangan Raja-Raja Melayu secara bergilir-gilir untuk terma lima tahun sahaja. Yang DiPertuan Agong bertindak mengikut nasihat Perdana Menteri.

· Demokrasi di Malaysia memberi ruang kepada rakyat untuk memilih wakil dalam membentuk pemerintah disamping menuntut hak-hak rakyat dari segi politik, sosial dan ekonomi seperti yang dinyatakan dalam Perlembagaan.

Ringkasnya, berdasarkan kepada contoh tadi ialah demokrasi di negara adalah demokrasi terkawal atau demokrasi terbatas tetapi kawalan itu wujud untuk melindungi kedudukan dan kepentingan umum yang lebih besar jumlahnya, sama seperti konsep dalam Democratic Liberalism - the greatest good for the greatest number.

KEBEBASAN BERSUARA DI MALAYSIA

Dalam masyarakat yang telah mencapai kematangan demokrasi yang agak tinggi, tulisan yang kritis lagi mencabar minda sentiasa digalakkan dan menghiasi halaman akhbar dan majalah atau ruang TV dan radio. Malah, dalam kebanyakan akhbar yang berwibawa, satu halaman besar dikhaskan untuk para pembaca yang prihatin dan berminat meluahkan pandangan mereka mengenai satu-satu isu, pro dan kontranya. Ini selain daripada media itu berbuat laporan yang seadil mungkin.

Melalui pendekatan demokratik, wacana politik boleh dipertingkatkan supaya warga masyarakat yang berkenaan dapat mengetengahkan isu-isu yang luas dan lebih pokok dan membincangkannya secara terperinci. Inilah juga cara untuk mengangkat martabat politik dan budaya intelek tanah air ke peringkat yang boleh dibanggakan.

Ini bukanlah bermakna rintihan rakyat, misalnya, mengenai longkang yang tersumbat, atau lampu jalan tidak bernyala tidak mempunyai tempat dalam wacana media ini. Tetapi cara rintihan ini dipersembahkan oleh media arus utama (mainstream) di negara kita kadangkala membayangkan usaha untuk menjauhkan rakyat dari perkara yang lebih pokok lagi. Maksudnya, sampah yang terbiar itu, misalnya, mungkin ada kaitannya dengan dasar baru pemerintah tertentu, tetapi gambaran luas ini tidak disediakan kepada khalayak ramai untuk pengetahuan dan pemahaman mereka yang menyeluruh dan mendalam.

Walaupun diberi hak kebebasan bersuara oleh Perlembagaan, ia bukan bermaksud rakyat boleh melakukan sesuatu sesuka hati dan bertindak secara tidak rasional. Sebagai contoh, penyuaraan pendapat adalah dibenarkan dalam negara kita tetapi jika pendapat yang dikeluarkan adalah berbentuk hasutan dan boleh mengancam kestabilan negara maka beliau boleh di tahan di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri (ISA - Internal Security Act)[viii] dan kebebasan hak bersuara beliau telah menjadi void kerana tindakannya itu.

KESIMPULAN

Untuk mendapatkan suasana intelek yang positif ini, pembaca dan penulis serta warga negara lain memerlukan keadaan di mana perasaan takut atau malu tidak boleh membelenggu mereka. Malah mereka harus berasa yakin dan bangga dengan pandangan yang diluahkan dalam media arus utama. Walaubagaimanapun, unsur-unsur anarkis mungkin sukar di terima. Kesimpulannya, bolehlah kita katakan bahawa Malaysia masih mengamalkan konsep demokrasi dengan mengasaskan kepada konsep demokrasi berparlimen. Selain itu, orangramai masih bebas bersuara walaupun peluang untuk menyuarakan sesuatu itu kian terbatas lantaran pelbagai peraturan-peraturan baru yang dikeluarkan oleh pemerintah dari semasa ke semasa.

Nota Akhir:


[i] Oxford Dictionary, Oxford University Press, 1981, pg 337.
[ii] Ibid,.
[iii] K.Ramanathan, Asas Sains Politik, Penerbitan Fajar Bakti, 1987, ms 337.
[iv] Perlembagaan Malaysia, Malaysia Law Publisher, 1992, ms 5.
[v] Akta Hasutan, Malaysia Law Publisher, 1987, ms 24.
[vi] Op cit, ms 26.
[vii] Op cit, ms 27.
[viii] Internal Security Act, Malaysia Law Publisher, 1994, ms 11.